Poniżej zaprezentowany cytat z Dmowskiego jest z przełomu 19 i 20-go wieku, pochodzi z książki „Upadek myśli konserwatywnej w Polsce”; chodziło mu tu o obóz lojalistów galicyjskich, którzy z konserwatywnymi hasłami, kolaborowali z ugodowcami z Królestwa i socjalistami,  przeciwko ruchowi narodowo-demokratycznemu, któremu przewodził.

Rzecz jest stara, ale zawiera myśl wiecznie żywą: jest to sprawa obowiązku obywatelskiego, który jest w dzisiejszej Polsce uświadamiany słabo albo wcale, a stan ten jest pielęgnowany przez rządzących, świadomie dezorganizujących pożądany porządek rzeczy.

str. 24 tom 4 Pisma Roman Dmowski

„Wielkie tedy armaty wytoczone przez stańczyków, strzelały w znacznej mierze w próżnię, broniły ojczyznę od urojonego niebezpieczeństwa. /…/

Zbudowali sobie w Krakowie kazalnicę, z której gromili naród, nastrajali się na kamerton Skargi, przybierali pozę tak uroczystą i namaszczoną, ze przypominali wodzów czerwonoskórych z powieści Coopera. W swej surowej krytyce postępowania narodu uderzali często nie tam, gdzie należało. Stwierdzając np. zgubność dla narodu rządów młodzieży, gromili samą młodzież, kiedy należało przecie gromić starsze pokolenie za ich niedbalstwo, niedołęstwo, brak odwagi i niezawisłości zdania, bo tylko dzięki tym wadom starszych pokoleń, młodzież zdolna jest krajowi swą politykę narzucać. Młodzież mało jest winna, gdy widzi próżnię na pozycjach, które powinni zajmować starsi, gdy te pozycje bez przeszkody zajmuje i, pozbawiona rozumnego kierownictwa, głupstwa na nich robi.”

Jest, a może był – nie oglądam, program telewizyjny pt. „Młodzież kontra”; uważam, że dobry to właśnie przykład celowego działania rządzącej grupy, a polegający na programowym kierowaniu młodzieży p-ko starszym – „kontra”. Luźnej tej dysputy formie efektem, są napastliwe, prowokacyjne pytania, najczęściej mające na celu poderwanie autorytetu i dezawuację intelektualnych walorów rozmówcy, wspierane śmiechami z sali. Program taki, jeśli ma spełnić szerzej rozumianą pożyteczną rolę edukacyjną – obok przekazu wiedzy realnej, winien także przekazywać właściwą formę zachowań uczestników; powinien się natomiast nazywać: „Młodzież za, ale chce wiedzieć dlaczego”.

Adam Czochralski         17.09.2017